زایشگاه نیک نفس

چهار گروه خونی شناخته شده در انسان ها شامل گروه های O ،AB ،B ، A است.

هر فرد به طور طبیعی یکی از 4 گروه خونی را دارد. بعدها پروتئینی در گلبول قرمز برخی افراد کشف شد که اسم آن را  RHگذاشتند.

تقریبا 85 درصد افراد این پروتئین را درخون خود دارندکه به آنها RHمثبت و کسانیکه که این پروتئین را ندارند RH منفی می گویند.

خانم باردار با گروه خون منفی

یکی از آزمایشاتی که اوایل بارداری برای یک خانم باردار درخواست می شود، آزمایش گروه خون و RH است. اگر آزمایش نشان دهنده ی "RH منفی" باشد باید آزمایش کومبس غیر مستقیم  (indirect coombs)انجام دهد. اگر مادر و پدر هر دو داری گروه خونی منفی باشند جنین آن ها هم RH منفی خواهد شد و هیچ مشکلی برای مادر و جنین پیش نخواهد آمد.

اگر مادر دارای گروه خون RH منفی و پدر RH مثبت باشد جنین احتمال گروه خونی RH مثبت خواهد داشت. در طی حاملگی، خون مادر و جنین کاملا از هم جدا است مواد غذایی و اکسیژن از طریق جفت مبادله می شوند و احتمال مخلوط شدن خون مادر و جنین بسیار کم است. اما ممکن هست خون ریزی در طی دوران حاملگی، سقط، حاملگی خارج از رحم و یا در حین زایمان مقداری از خون جنین وارد بدن مادر شود(که مسئله خطرناکی نیست).

مخلوط شدن خون جنین و مادر چه مشکلاتی را برای مادر و جنین ایجاد می کند؟

یکی از مواقعی که امکان ورود خون جنین به مادر هست در هنگام زایمان و خروج جفت است. در طی زایمان نوزاد، مقدار اندکی از خون نوزاد از طریق جفت وارد جریان خون مادر شده و در نتیجه بدن مادر نسبت به خون RH مثبت جنین واکنش نشان می دهد و شروع به تولید پادتن هایی بر ضد RH مثبت خون جنین می کند.

این پادتن ها پس از زایمان تولید می شوند.  با توجه به موارد گفته شده، بچه اول اصولا دچار مشکلی نمی شود ولی این پادتن ها در بدن مادر باقی می ماند و در بارداری های بعدی این پادتن های موجود با عبور از جفت، گلبول های قرمز جنین را تخریب می کنند و باعث کم خونی نوزاد می شود.

کم خونی ناشی از این پدیده ممکن است آنقدر شدید باشد که باعث مرگ جنین گردد. اگر جنین زنده بماند، پادتن ها می توانند در طی روند زایمان به بدن نوزاد انتقال یافته و باعث ایجاد یرقان (زردی) در نوزاد شود.

آمپول روگام چیست؟

خانم های باردار با گروه خونی منفی آمپولی به نام تجاری روگام (Rhogam )را باید تزریق کنند.

این آمپول از تحریک شدن خون مادر علیه خون جنین جلوگیری می کند . روگام به مادرانی که هنوز نسبت به خون RH منفی حساس نشده اند تزریق می گردد. در واقع نتیجه آزمایش کومبس غیر مستقیم نشان می دهد آیا مادر باردار نسبت به فاکتور RH حساس شده یا نه ؟

یا به بیانی دیگر بدن مادر پادتن ضدRH  تولید می کند یا خیر؟

نحوه تجویز روگام:

دستورالعمل کشوری برای تزریق آمپول روگام یک بار در هفته 28 حاملگی و بار دوم در 72 ساعت اول بعد از زایمان است.  قبل از تزریق آمپول روگام حتما باید تست کومبس غیر مستقیم انجام شده باشد.  تست کومبس غیر مستقیم منفی نشان می دهد مادر آنتی بادی بر علیه گلبول های قرمز نوزاد تولید نکرده است و در این صورت می توان تزریق را انجام داد.

اگر مادر باردار با گروه خونی منفی در طی 72 ساعت بعد از زایمان به هر علتی روگام را تزریق نکرد باشد بهتر است حتی تا 28 روز پس از زایمان تجویز شود.

نحوه تزریق آمپول روگام :

نحوه تزریق آمپول روگام به صورت عضلانی است. دوز روگام 300 میکروگرمی است. اصولا مادر باردار 12 هفته بعد از هفته 28 که آمپول روگام را تزریق کرد زایمان می کند (حدود هفته 40 ). اما اگر تا این زمان مادر باردار زایمان نکرد یک دوز دیگر از آمپو ل روگام را باید تزریق کند.

آمپول روگام را در موارد ی که احتمال انتقال خون جنین به مادر وجود دارد مانند : حاملگی های مولار، خونریزی سه ماهه دوم یا سوم، مرگ جنین در داخل رحم در سه ماه دوم و سوم، ترومای (ضربه ) شکمی، کنده شدن جفت (دکولمان)، جفت سرراهی، خارج کردن جفت با دست و سقط هم باید تزریق شود.